زبان اکدی

«اکدی» اصطلاحی است که برای پوشش زبانی کل بازه زمانی از اواسط هزاره سوم قبل از میلاد تا زمان ۱۰۰ پس از میلاد استفاده می شود. قدیمی‌ ترین دوره به نام «اکدی قدیم» (Old Akkadian) شناخته می‌شود: این زبان در زمان پادشاهان سلسله سارگونیک (Sargonic Dynasty) صحبت می‌ شده است و بسیار نزدیک به زبانی است که در ابلا (Ebla) صحبت می‌ شده است، که بسیاری از محققان آن را نوعی زبان اکدی قدیم می‌دانند.

سومریان نخستین کسانی بودند که خط را پدید آوردند. آنها نخست به شیوه تصویرنگاشت (Pictograph) بر روی الواحی از گِل رِس می نوشتند و سپس با پیشرفت جامعه خویش، خط میخی را پدید آوردند. در زبان سومری، واژه «DUB» با نشانه «DUB 𒁾» در سومری به معنی "لوح از گِل رِس - سَنَد" است. خط میخی نه تنها بر روی الواحی از گِلِ رِس نوشته می شده است بلکه از آن برای حک بر روی سنگ و فلز نیز استفاده می کردند.

اکدیان از سیستم خط میخی ایی استفاده می کردند که، سومری ها در هزاره چهارم برای نوشتن زبان خود ابداع کردند بودند. این سیستم از نشانه هایی به ریختِ گوه (از این رو به خط میخی، از لاتین cuneus wedge) تشکیل شده است که معمولاً با قلم نی در خاک رس مرطوب حکامی می شدند. ابزارهای دیگری نیز از جمله موم، فلز و به ویژه سنگ برای ضبط کتیبه های یادبود استفاده می شده است.

نارام سین، یکی از پادشاهان قدرتمند اکد بود که میان سال های ۲۲۵۴ – ۲۲۱۸ پیش از میلاد، بر شمال میان رودان فرمانروایی می کرد. دوران پادشاهی او را ۵۶ سال دانسته اند که بخشی از آن به لشکر کشی ها و پیروزی بر اقوام دیگر مانند، قومی به نام لولوبی در فلات ایران گذشته است. لطفا پیش از هر چیز، نوشته تعیین کننده در خط سومری (اکدی) را بخوانید.

از میان میراث های فراوانی که از تمدن های باستانی جنوب میان رودان به جا مانده، اختراع نوشتن از اهمیت بالایی برخوردار است. در پایان هزاره چهارم پیش از میلاد، زبان نوشتاری در این منطقه توسعه یافت، ابتدا به صورت تصویر نگاره (Pictographs) و سپس به شکل های انتزاعی به نام خط میخی (Cuneiform) تکامل یافت. نقوش این لوح را پیش میخی می نامند، زیرا شامل تصاویر از محیط پیرامون است. این نقوش توسط، وسیله ای نوک تیز، در خاک رس (Clay) کشیده شده اند. اثرت دایره ای مُهر (Seal)، شماره ها را نشان می دهد.

در نوشته اوتو – شَمَشْ خدای خورشید درباره یِ «اوتو – شَمَش» خدای خورشید تمدن میان رودان و مردمان سومر – اکد – آشور و بابل صحب شده است. سومریان به خورشید «اود UD» می گفتند و سپس اکدیان، در زبان خود، و با تغییر /د/ به /ت/ و افزودن /و/ نام ساز، UD را UTU یا «اوتو» تلفظ می کردند. خورشید در سومری «اود» و در اکدی «šamšum شَمشوم» نام دارد. این واژه سپس در گویش های اکدی (آشوری – بابلی) به صورت «شَمشو šamšu» و «شَمَش šamaš» خوانده شد. این واژه سپس در عربی به صورت «شمس» و عبری به صورت «شِمِش šémeš שֶׁמֶשׁ‎» خوانده می شود.

اوتو (UTU) یا شَمَش (به انگلیسی Shamash و به آوانویسی šamaš) خدای عدالت، مهربانی و سخاوت و خورشید میان رودانی/سومری است. او یکی از مهم ترین خدایان در زیارتگاه های میان رودانی است و در برخی از کهن ترین نوشته ها ظاهر شده است. او را خدای مهربانی می دانستند که به آدمی و قهرمانان کمک می کند، مانند زمانی که به گیلگمش کمک کرد.   در قانون معروف حمورابی (۱۷۹۲-۱۷۵۰ پ.م)، شَمَشْ را با نام خطاب می کند و ادعا می کند که این شَمَشْ بود که قانون را برای آدمی فراهم کرد.  در فهرست پادشاهان سومری، یکی از پادشاهان اولیه اوروک به عنوان «پسر اوتو» توصیف شده است و به نظر می رسد اوتو به عنوان محافظ ویژه چندین پادشاه بعدی آن شهر بوده است.