۱) زبان شناسی

۱-۱) زبان های سامی

سامی شاخه ای زبانی است که زبان هایی نوینی همچون، عربی، عبری، آرامی و کهن زبان هایی همچون اکدی (و گویش های آن، آشوری و بابِلی)، ابلاییت، اوگاریتی، کنعانی، از جمله زبان های این شاخه زبانی هستند.

 

۱) زبان های سامی (ویرایش شده توسط John Huehnergard and Na‘ama Pat-El)

 

۱-۲) زبان آرامی

آرامی زبانی از شاخه زبان های سامی، سامی غربی است. در حالی که اکدی نخستین زبان سامی است که به نگارش در آمده است (توسط خط میخی سومری)، زبان آرامی طولانی ترین مدت نگارش را داشته است. آرامی از زمان آشوریان و سپس در دستگاه بابلیان و هخامنشان، زبان دیوانی و نامه نگاری بوده است. دلیل این، سادگی خط آرامی بوده است. آرامی خطی ابجد است که از خط فنیقی گرفته شده است. این خط برای مدت ها با تغییرات گوناگون مورد استفاده بوده است.

در زمان هخامنشیان، گونه ای از این خط، موسوم به خط آرامی شاهنشاهی پدید آمد که تا زمان سلوکیان (برای نمونه سکه ای از ساتراپ بابل به نام «مَزدی») و سپس در دوران پادشاهی، پادشاهان محلی پارس، موسوم به «فرترکه ها» و همچنین شاهان محلی بعدی، موسوم به «داریان» مورد استفاده قرار گرفت. سپس، در دستگاه پادشاهی «اشکانی»، از خط آرامی شاهی، خط برآمد که مورد استفاده شاهان اشکانی برای ضرب سکه و نوشتن عام استفاده شد مانند «بنچاق اورامان»

 

۱) دستور زبان آرامی کتاب مقدس

۲) دستور زبان کوچک آرامی کتاب مقدس

۳) مقدمه ای بر آرامی - Greenspahn

۴) دستور زبان آرامی مصری

۵) زبان آرامی در دوران هخامنشی

۶) مجموعه آرامی کهن خلیلی

۷) پاپیروس های جدید آرامی از الفانتین در برلین

 

۲) آشنایی با الواح

۲-۱) نامه های عمارنه

عمارنه (به عربی العمارنه) نام شهر باستانی در کشور مصر است که به دستور «آحناتون» فرعون مصر ساخته شده است. «آمن هوتپ چهارم» و بعدها «آخناتون» از فرعون های دودمان هجدم فرعون های مصر است. او را پاه گذار دینی جدید بر پایه «یکتا پرستی» می دانند. او پرستش خدای «آمن» را ممنوع و پرستش خدای «آتون» را جایگزین آن کرد. (شخصیتی که مرحوم سلحشور آن را مبنای فرعون در یوسف پیامبر قرار داد). از این شهر، شمار ۲۳۸ نامه (لوح های گِلین) به خط میخی و زبان اکدی و به زمان بابِل نو به جای مانده است.

 

۱) نامه های عمارنه

۲) زبان عمارنه، زبان دیپلماسی

 

۳) آشور شناسی به همراه آموزش زبان و خط

مجموعه کهن کتاب های زیر ساختار و روالی یکسان دارند. تمرکز آنها بر شناخت آشور با توجه به متون و خطوط آشور نو (و برخی از متون بابِلی) است. متون شامل، نوشته میخی، ترجمه و در برخی شامل حرف نویسی نیز است (مانند ۲-۳). با خواندن این کتب، شما با خط و مفاهیم میانرودان آشنا خواهید شد.

۳-۱) سرگذشت آشور بانی پال

کتاب «سرگذشت یا تاریخچه آشور بانی پال»، شاهنشاه توانمند و شناخته شده آشور نو، از روی الواحی نوشته شده است که شخصیت آشور بانی پال را به ما و از زبان خودش معرفی می کند. این کتاب به سال ۱۸۷۱ میلادی و توسط «جورج اسمیث» نوشته شده است. کتاب شامل «متن میخی نو آشوری، آوا نویسی و ترجمه انگلیسی» سطرهایی از استوانه و الواح گوناگون است. نخستین منبعی که بدان اشاره شده است، «استوانه ای ده وجهی» موسوم به «استوانه رسام» است. این استوانه در ۱۰ وجه (استوانه A) و در قرن قرن هفتم و در سال ۶۴۳ پ.م به دستور آشور بانی پال ساخته شده است. از آنجایی که توسط «هرمزد رسام، فردی عراقی» یافت شده، به نام او «رَسام» موسوم گشته است. این استوانه شرح ۹ لشکر کشی آشور بانی پال است. منابع دیگر کتاب:

استوانه هشت وجهی (استونه B)

استوانه های ده وجهی C و D

کتاب بر پایه منابع به چندین بخش زیر تقسیم شده است:

بخش ۱) معرفی، شجره نامه و جلوس شاه.

بخش ۲) نخستین جنگ با مصریان.

بخش ۳) دومین جنگ با مصریان.

بخش ۴) محاصره شهر باستانی «تیر» و ماجرای لیدیه.

شهر باستانی Tyre «تیر»، به عربی «صور» و به یونانی «Tyrus» شهری در لبنان است. این شهر در سال ۶۶۳ پ.م توسط آشور بانی پال محاصره می شود.

بخش ۵) محاصره Karbit (از سلیندر A حذف شده است).

بخش ۶) جنگ با مانِنا.

بخش ۷) جنگ با «اورتاکی» یا (اورتک اینشوشینک) پادشاه «عیلام» (از سلیندر A حذف شده است)

بخش ۸) جنگ با «تِئومَن» پادشاه «عیلام» و فتح شهر «گمبولی»

گمبولی، گمبولو، نام شهری در بابِل بوده است.

بخش ۹) شورش «شمش شوم اوکین» بردار «آشور بانی پال».

بخش ۱۰) نخستین جنگ با «هومبان نیکش دوم»، پادشاه «عیلام».

بخش ۱۱) دومین جنگ با «هومبان نیکش دوم»، پادشاه «عیلام».

بخش ۱۲) جنگ با اعراب.

بخش ۱۳) پیروزی نهایی بر عیلام.

بخش ۱۴) ساختمان های آشور بانی پال.

بخش ۱۵) اخبار بعدی از پادشاهی او و طرحی از گاهشماری.

 

۱) سرگذشت آشور بانی پال

 

۳-۲) نخستین گام ها در آشوری

کتاب «نخستین گام ها در آشوری»، کتابی کهن و به سال «۱۸۹۸» و نوشته شده توسط «لِئُنارد ویلیام» است. کتابی برای مبتدیان که مجموعه‌ای از متون تاریخی، اساطیری، مذهبی، جادویی، رساله‌ای و غیره است که با حروف میخی با نویسه‌گردانی و ترجمه بین‌خطی و طرحی از دستور زبان آشوری، فهرست نشانه‌ها و واژگان چاپ شده است. از ویژگی های این کتاب، معرفی ساده و همراه با مثال نشانه های میخی (نو آشوری)، مقایسه کوچک از واژگان اکدی و عبری، اشاره به دستور زبان و نمونه متون های کهن همراه نشانه های میخی و حرف نویسی آنها است.

 

۱) نخستین گام ها در آشوری

 

۳-۳) مجموعه فرهنگ آشوری

محموعه سه جلدی «فرهنگ آشوری»، شامل سه کتاب، به سال «۱۸۶۸» و نوشته شده توسط «اِدوین نوریس» است. کتاب شامل معرفی یک واژه اکدی (و هر چند در غالب هزوارش سومری یا سومروگرام) و نمونه جملاتی از متون کهن آشوری و بابلی، شامل همان واژه و مفهومش است. کتاب شامل نوشته خط میخی (نو آشوری)، آوانوسی و ترجمه انگلیسی آن است. شاید یکی از دوشواری های کتاب عدم حرف نویسی نشانه های میخی متون آورده شده است ولی به هر حال، مناسب یادگیری (فونت مورد استفاده) خطوط و نشانه های میخی نو آشوری است.

 

۱) فرهنگ واژگان آشوری - اِدوین نوریس - جلد اول

۱) فرهنگ واژگان آشوری - اِدوین نوریس - جلد دوم

۱) فرهنگ واژگان آشوری - اِدوین نوریس - جلد سوم

 

۴) تاریخ میانرودان

۴-۱) عصر اکد - پیدایش امپراتوری در میانرودان

عصر آگاد اولین مطالعه طولانی مدت از دوره اکدی تاریخ بین النهرین است که طی بیش از یک قرن نوآوری سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خارق العاده، شاهد ظهور و سقوط اولین امپراتوری جهان بود. این کتاب بیش از ۴۰ سال تحقیق توسط یکی از کارشناسان برجسته جهان در آشورشناسی را گرد هم می‌آورد تا بررسی جامعی از امپراتوری آکد ارائه دهد.

 

۱) عصر اکد - پیدایش امپراتوری در میانرودان